Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów

DADACZYŃSKI Roman Józef


Osoba
DADACZYŃSKI Roman Józef
Urodzony
1889
Zmarł
1940
Opis

ka­pelan, mjr Wojska Polskiego. Ur. 8 lutego 1889 r. we wsi Wielowieś (ówczesny pow. ostrowski), w rodzinie aptekarza Kaspra i Anny Jaensch. W 1909 r. ukończył gimnazjum w Ostro­wie Wlkp., gdzie działał w Towarzystwie Toma­sza Zana. W latach 1909-1914 uczęszczał do Se­minarium Duchownego w Gnieźnie i tam 1 marca otrzymał święcenia kapłańskie. Był wikariuszem w Marcinkowicach (pow. strzeliński), następnie w Morzewie, Kostrzynie i Miejskiej Górce. Angażował się w działalność społeczną.

14 listopada 1918 r. wybrany członkiem Rady Ro­botniczej i Żołnierskiej w Miejskiej Górce; kon­trolował urzędników niemieckich. Uznano go za moralnego inicjatora działań w kierunku narodo­wym. Z jego inicjatywy rozpoczęto w Miejskiej Górce formowanie (8 stycznia 1919) Straży Ludowej. 10 stycznia objął funkcję kapelana 400-osobowego oddziału powstańców, których zaprzysiągł. Według Z. Wieliczki Dadaczyński to po­stać godna pióra Sienkiewicza, jednostka w której nie wiadomo kto przeważał - ksiądz czy żołnierz. Patriota ten potępiał stałe wszelką bierność i był zwolennikiem zaczepnego występowania przeciwko Niemcom.

28 listopada 919 r. odznaczył się pod­czas ataku niemieckiego na Miejską Górkę, gdzie zachęcał żołnierzy do utrzymania pozycji. Był wzorem żołnierza polskiego. Od 23 lutego był ka­pelanem 11 p. strz. Wlkp. (69 Pułk Piechoty) na odcinku płd. frontu wielkopol­skiego, gdzie zebrał (...) niepomierne zasługi oko­ło krzewienia ducha patriotycznego i Bożego w tworzących się kadrach Wojsk Polskich na od­cinku tutejszym tak, że jego nazwisko w długiej i miłej pamięci pozostanie w tutejszej okolicy. Z 69 Pułkiem Piechoty przeszedł szlak bojowy w 1919-1920. Kapelanem pozostał do 1927 r., kiedy 1 lutego w stopniu mjr. został przeniesiony do rezerwy z 5 Brygady Korpusu Obrony Pogra­nicza na Polesiu. Od 16 maja był proboszczem w Wyganowie (k. Krotoszyna), a 1 maja 1931 r. mia­nowany został proboszczem parafo Rakoniewice. Działał w organizacjach b. powstańców wielko­polskich.

We wrześniu 1939 r. udał się do Pozna­nia, ale nie otrzymał przydziału do wojska. Wró­cił do Rakoniewic, gdzie po wkroczeniu Niem­ców jako powstaniec został aresztowany i osa­dzony w więzieniu w Wolsztynie. Na skutek be­stialskich tortur przewieziono go do szpitala. Na­stępnie internowany był w Lubiniu, skąd 24 maja 1940 r. został przewieziony do obozu koncentra­cyjnego w Dachau.

Krańcowo wyczerpany zm. 28 grudnia 1940 r. Był odznaczony Krzyżem Nie­podległości i Krzyżem Walecznych.

Bibliografia
I. Basińska, Dadaczyńki Roman Józef (1889-1940), (w:) Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 2002, s. 65.
Autor wpisu
Bogusław Polak