Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów

SZMATUŁA Piotr


Osoba
SZMATUŁA Piotr
Urodzony
1892
Zmarł
1959
Opis

plutonowy WP. Ur. się czerwca 1892 r. w Kurowie, w rodzinie Michała i Konstancji z Zalewskich. W młodości pracował jako górnik. Podczas I wojny światowej odbywał służ­bę w armii niemieckiej. 10 stycznia 1919 r. wstąpił do kompanii opalenickiej i brał udział w wa­lkach na froncie zachodnim, m. in. pod Zbąszyniem, Grójcem i Łom­nicą, gdzie 9 lutego 1919 r. został ranny. Na­stępnie służył w 155 pułku piechoty wiel­kopolskiej, wchodzącym w skład VII Bry­gady Rezerwowej. W 1920 r. znalazł się razem ze swoim pułkiem na froncie północno-wschodnim. Jak napisano na wniosku od­znaczeniowym orderu Virtuti Militari V klasy: „Plutonowy Szmatuła okazał się na froncie litewsko-białoruskim, dowodząc z braku oficerów 5-tą, a przejściowo 14-tą kompanią 155 pułku piechoty wielkopolskiej, bardzo dzielnym i odważnym żołnierzem. Wśród wielu innych dowodów odwagi zasłużył się szczególnie w dniu 20 VII 1920 r. pod Grodnem, gdy wysłany z kompanią swą dla zabezpieczenia lewego skrzydła, rozbija tamże śmiałym atakiem przeważającego nieprzyjaciela, zdobywając 2 km i kilkunastu jeńców. Wstrzymuje wszystkie kontrataki nieprzyjaciela, posuwa się pod samo Grodno, od którego dzieli go tylko Niemen. Tutaj zajmuje pozycję i trwa na niej, gdy zupełnie stracił już łączność z sąsiednią kompanią z powodu, iż nie dotarł do niego rozkaz odwrotu, który cały pułk otrzymał. Otoczony wskutek tego ze wszech stron przez nieprzyjaciela dostaje się dnia następnego mimo stawianego oporu, do niewoli, z której przez Litwę i Niemcy ucieka, zgłaszając się znów w oddziale”.

Podobny charakter opisu czynów mają wnioski o odznaczenie go Krzyżem Walecznych, którego kawalerem był trzykrotnie. W sierp­niu 1920 r. brał udział w ciężkich bojach z oddziałami sowieckiej 6 dywizji strzelców w obronie Warszawy na odcinku Zegrze. Na początku 1921 r. został zdemobilizowany. Miał trudności ze znalezieniem pracy, był uznany w 15% za inwalidę wojennego. Po wielu stara­niach uzyskał pracę w odcinku drogowym na stacji kolejowej w Opalenicy. Mieszkał na ulicy Zamkowej 32. W czasie II Wojny światowej służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł 4 lutego 1959 r., pochowany na cmentarzu w Opalenicy.

Bibliografia
Z. Kościański, Szmatuła Piotr (1892-1959), Powstańcy wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919, t. V, red. B. Polak, Poznań 2008, s. 166-167.
Autor wpisu
Zdzisław Kościański