Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów

GRUDZIELSKI Kazimierz


Osoba
GRUDZIELSKI Kazimierz
Urodzony
1856
Zmarł
1921
Opis

dowód­ca frontu płn., Inspektor Piechoty, gen. dywizji. Ur. 9 maja 1856 r. w Turwi (pow. kościań­ski), w rodzinie administratora majątku Wojcie­cha i Alfonsyny z Morinów. Po ukończeniu Gim­nazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu wstąpił do szkoły wojskowej w Poczdamie. Od 31 marca 1878 r. służył zawodowo w armii niemieckiej, ko­lejno w: 6 baonie strzelców w Oleśnicy, 46 Pułku Piechoty w Poznaniu, 163 Pułku Piechoty i 84 Pułku Piechoty. W 1880 r. mianowany został ppor., w 1889 r. - por., w 1894 r. - kpt., w 1906 - mjr., w 1912 r. - ppłk. Od 1910 r. był szefem Obwodo­wej Komendy Uzupełnień w Montgoie (Monschau), przy granicy belgijskiej.

Po wybuchu wojny w 1914 r. otrzymał rozkaz zmobilizowania straży granicznej i obsadzenia granicy belgijskiej. 2 września 1917 r. przeszedł w stan spoczynku i osiadł najpierw w Sołeczynie, a potem w Opieszynie (k. Wrześni). 12 listopada 1918 r. PRL desygnowała go na polskiego delegata-kontrolera przy landracie we Wrześni. Funkcję tę pełnił do wybuchu powsta­nia. Od 24 listopada był Komendantem Straży Ludowej na pow. wrzesiński. 28 grudnia zgłosił się do dyspozycji Komisariatu NRL. Dowództwo Główne w Poznaniu mianowało go (1 stycznia 1919) do­wódcą odcinka płn.-wsch. Do wykonania zleconych rozkazów przystąpił 2 stycznia.

Po utworzeniu okręgów wojskowych (7 stycznia) objął dowództwo II Okręgu, obejmującego pow. Września, Środa, Witkowo i Gniezno, z siedzibą w Gnieźnie. Po klęsce powstańców w Szubinie (8 stycznia) uznał za konieczne natychmiastowe odzyskanie utraconych pozycji oraz opanowanie możliwie największego obszaru. Skontaktował się z Dowództwem Głów­nym, które w trybie alarmowym zorganizowało grupę dyspozycyjną. Opracowany przez niego, jego sztab i Dowództwo Główne plan operacji powiódł się w zupełności; powstańcy wyzwolili płd.-zach. Wielkopolskę. Jako dowódca frontu skutecznie bronił wyzwolonego obszaru, m.in. podczas niemieckich prób ofensywnych na prze­łomie stycznia i lutego 1919 r. Zorganizował 2 Dywizję Strzelców Wielkopolskich i objął jej dowództwo (12 marca). Dekretem Komisariatu NRL nr 6 poz. 1 (z 11 marca 1919) mianowany został płk., a dekretem nr 7 (z tego dnia) - gen. ppor. 25 czerwca

Rozkazem dziennym Dowództwa Głów­nego (nr 172) gen. J. Dowbor-Muśnicki miano­wał go Inspektorem Piechoty przy Głównodo­wodzącym Sił Zbrojnych w b. zaborze pruskim. Grudzielski wniósł niewątpliwy wkład w sformo­wanie trzech dywizji piechoty i kadr dla Dywizji Pomorskiej. Rozkazem Naczelnego Wodza mia­nowany został (8 listopada) dowódcą twierdzy Toruń, z równoczesną funkcją zastępcy dowódcy DOGen. w Poznaniu. 3 stycznia 1921 r. otrzymał awans na gen. dywizji.

Zm. 31 marca 1921 r. w Poznaniu, pochowany został w grobowcu rodzinnym w Go­zdowie (pow. wrzesiński). Odznaczony był Orde­rem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Wielkopolskim Krzyżem Powstań­czym. Związek małżeński zawarł z Wandą Dobrogoyską; małżeństwo było bezdzietnie.

Bibliografia
B. Polak, Grudzielski Kazimierz (1856-1921) (w:) Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 2002, s.117.
Autor wpisu
Bogusław Polak