Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów

CYMS Paweł Kazimierz


Osoba
CYMS Paweł Kazimierz
Urodzony
1894
Zmarł
1949
Opis

urzędnik, powstaniec wlkp. i śląski, dowódca kompanii i pułku, kpt. WP. Ur. 2 III w Pawłowie (pow. Witkowo), jako syn nauczyciela Leona Piotra i Pauliny z d. Kamrowskiej. W 1914 r. uk. gimnazjum w Gnieźnie, należąc tam do TTZ. Po maturze wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu. W 1916 r. wcielony do a. niemieckiej. Trzy lata walczył na froncie wsch. i zach.

W 1917 r. ukończył szk. oficerską w Biederitz k/ Magdeburga otrzymując stopień ppor. Po dezercji (1918 r.) wstąpił do POWZP w Gnieźnie. 28 XII uczestn. w wyzwalaniu Gniezna. Na czele 120 osobowej kp. gnieźnieńsko-wrzesińskiej i powiększającego się liczebnie zgrupowania wyzwalał: Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Kruszwicę, Inowrocław. W Inowrocławiu zorganizował (7-11 I 1919 r.) 2 bat. piechoty, które stworzyły zalążki 1 i 2 Pułku Grenadierów Kujawskich. Jako d-ca 1 Pułku walczył pod Złotnikami Kuj., Łabiszynem i Brzozą. 13 I mianowany d-cą VII OW. 7 II został d-cą 3 PSW (59 PP).

W maju awansował na stopień por., a po roku został kpt. Podczas wojny polsko-bolszewickiej na czele 2 bat. 57 PP. W III 1921 r. ochotniczo zgłosił się do D-twa Obrony Plebiscytu na Górnym Śląsku. Zorganizował POWGŚl. w pow. zabrzańskim. Po wybuchu III Powst. Śl. dowodził grupą taktyczną 1510 żołnierzy, potem 2 Pułku Powstańców Śl. Po zakończeniu powstania, C. zwolnił się z armii. Rozpoczął 3-letnie studia ekonomiczno-polityczne na Uniwersytecie Poznańskim, przerywając je z przyczyn finansowych (1922 r.). Podjął działalność cywilną: 1922-1923 spółka spedycji drewna, Bank Handlowy w Gdańsku, 1926-1928 dzierżawił maj. w Modliborzycach w pow. inowrocławskim. Był też urzędnikiem Komisariatu Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku.

W 1929 r. wrócił do służby wojskowej, do 59 PP w Inowrocławiu. W l. 1932-1934 organizował w nim dywizyjne kursy podchorążych rezerwy. Od 1934 r. służył w Odz. II Sztabu Gł. WP. Z powodu złego stanu zdrowia przeniesiony do rezerwy (X 1935). Zamieszkał w Bystrej Górnej k/ Bielska, gdzie był pełnomocnikiem wojewody w Fabryce Sukna. 15 VIII 1939 r. powołany do 80 PP w Słonimiu, potem jako oficer operacyjny 179 PP. Przez 4 m-ce w obozie przejściowym w Radomiu. Zbiegł w 1940 r. i osiadł w Krośnie, a od V 1941 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie pod fałszywym nazwiskiem pracował, jako sekretarz Spółdzielni Stolarskiej. Konspiracyjnie działał w ZWZ-AK. Po wojnie 3 lata mieszkał w Gnieźnie u sióstr Marii i Pauliny. Następnie wyprowadził się do Szczecina pracując w firmie Spedycja Morska Polska Bandera. Jesienią 1948 r. kolejny raz zamieszkał w Bystrej Górnej, gdzie nabył dom. Tam został zatrudniony jako sekretarz gminy. Systematycznie podupadał na zdrowiu.

Zmarł 13 XI 1949 r. Pochowany w Bystrej Krakowskiej. Z woli wnuków ekshumowany 21 XII 2013 r. Spoczął w kwaterze powstańczej na cm. par. św. Piotra w Gnieźnie. Od 1931 r. żonaty z Marią Franciszką Krawczak. Dzieci: Barbara Maria i Janusz Józef. Odznaczenia: Srebrny Krzyż Orderu Wojennego VM V kl., KW (4 krotnie), ZKZ, KN z Mieczami. C. jest patronem ulic w Gnieźnie, Inowrocławiu, Poznaniu i Bystrej Górnej. Jego imię nosiła w l. 1978-1999 szkoła podstawowa w Inowrocławiu.

Bibliografia
G. Roczek, Cyms Paweł Kazimierz (1894-1949) (w:) Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 2002, s. 59-60.
Autor wpisu
Janusz Karwat