Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów

JĘCZKOWIAK Józef Gabriel


Osoba
JĘCZKOWIAK Józef Gabriel
Urodzony
1898
Zmarł
1966
Opis

or­ganizator konspiracji przedpowstaniowej, kpt. Wojska Polskiego. Ur. 31 stycznia 1898 r. w Poznaniu, w rodzinie urzędnika Jana i Anny z Wrońskich. W Poznaniu ukończył szkołę po­wszechną i przyjęty został do Gimnazjum św. Ma­rii Magdaleny. Uzyskał dyplom technika meliora­cji i podjął pracę w biurze melioracyjnym Pankalla i Krenza. Od maja 1913 r. należał do zastępu „Wilków” w drużynie skautowej „Piast” w Po­znaniu.

Za udział w manifestacji patriotycznej (20 lipca 1913) pod pomnikiem A. Mickiewicza skazany na miesiąc więzienia. Po przekształceniu drużyny „Piast” w hufiec został plut. i chor. 15 października 1914 r. wstąpił do konspiracyjnej bojówki „Sęp”. 10 maja 1915 r. aresztowany został przez prus­ką policję za pisanie i rozpowszechnianie wierszy antyniemieckich, ale wskutek negatywnego wy­niku rewizji zwolniony. 8 maja 1916 r. był ponownie zatrzymany. Jako drużynowy I Drużyny im. Bo­lesława Chrobrego, został dodatkowo drużyno­wym II Drużyny im. Kazimierza Wielkiego. 16 Listopada 1916 r. powołany do wojska, służył jako tele­grafista 3 baterii zapasowej 5 Pułku Artylerii Cię­żkiej na Sołaczu.

16 marca 1917 r. wysłany na front zach. do Francji jako obserwator artyleryjski 30 baterii dział okrętowych, a następnie jako rysow­nik do 11 Dywizji Piechoty i ponownie do 30 ba­terii, 30 października1918 r. zdezerterował i wrócił do Po­znania, gdzie wstąpił do POW ZP. Brał udział w fałszowaniu niemieckich dokumentów wojsko­wych i kartek żywnościowych oraz w akcjach na niemieckie magazyny amunicji. 5 listopada 1918 r. wysła­ny do Warszawy, pod nazwiskiem Karla Schroe­dera, organizował Polaków, którzy służyli tam w garnizonie niemieckim, jak również zbierał in­formacje o charakterze wywiadowczym dla po­trzeb POW; wraz z żołnierzami-Polakami spowo­dował rozprężenie w garnizonie, ułatwiając roz­brojenie Niemców. Nawoływał żołnierzy do po­wrotu do domów.

Z 10 na 11 listopada 1918 r. Polacy zajęli większość obiektów znajdujących się w rę­kach Niemców. Jęczkowiak uczestniczył w opa­nowywaniu komendantury na Dworcu Głównym, a członkowie jego grupy m.in. w przejmowaniu koszar i Poczty Głównej. Na Dworcu Głównym utworzył Biuro Werbunkowe do Wojska Polskie­go, przeniesione 18 listopada do gmachu pocz­ty (na pl. Napoleona). Prowadził też szkolenia le­gii akademickiej. Utrzymywał kontakt z Wydzia­łem dla Spraw b. Zaboru Pruskiego Minister­stwa Spraw Wojskowych. 1 grudnia 1918 r. wrócił do Poznania, a od 5 grudnia był dowódcą straży wew­nętrznej, ochraniającej obrady Sejmu Dzielni­cowego. Zbierał informacje o sile i nastrojach w garnizonie poznańskim.

27 grudnia 1918 r. uczest­niczył w wydarzeniach na ulicach Poznania. W styczniu 1919 r. wstąpił do kompanii skau­towej W. Wierzejewskiego, późniejszej kompani 1. Pułku Strzelców Wielkopolskich i w mar­cu brał udział w odsieczy Lwowa, gdzie 18 marca odniósł ranę. 15 czerwca 1919 r. przydzielony został do baonu zapasowego swojego pułku, do 2 Polo­wej Kompanii Aeronautycznej jako instruktor. 18 czerwca mianowany sierż. sztabowym i przenie­siony do Szkoły Aeronautycznej w Poznaniu, a 23 lipca do Dowództwa Żandarmerii Polowej w Poznaniu. Służył tam do 15 grudnia 1927 r. (w Poznaniu, Brześciu i Grodnie). 26 października 1919 r. mianowany był ppor., a 1 grudnia 1920 r. - por.

Po przejś­ciu na własną prośbę do rezerwy, przeniósł się do Gdyni. Był radnym miejskim, prezesem i człon­kiem zarządu wielu organizacji. 1 stycznia 1938 r. został mia­nowany kpt. rezerwy. We wrześniu 1939 r. wal­czył w składzie Armii „Pomorze” na Pomorzu i w bitwie nad Bzurą. Ranny z 22 na 23 września 1939 r. w Puszczy Kampinoskiej, dostał się do niewoli niemieckiej.

Po wyzwoleniu był dowódcą polsko-amerykańskiej kompanii wartowniczej, następnie dowódcą kompanii żandarmerii w Polskim Obozie Wyszkoleniowym oddziałów war­towniczych przy armii amerykańskiej (Mannheim-Kaferthal). Od 1 VI 1946 r. służył w dowództwie żandarmerii VII armii amerykańskiej. W ma­ju 1946 r. wrócił do kraju jako komendant trans­portu wojskowego. Pracował w organach kontroli w Gdańsku i Gdyni, w latach 1957-1964 w Szcze­cinie i tam przeszedł na emeryturę.

Zm. 14 lutego 1966 r. w Szczecinie, gdzie został pochowany. Od­znaczony m.in.: Krzyżem Niepodległości (wcześniej Medalem Niepodległości), Krzyżem Walecz­nych, Złotym Krzyżem Zasługi. Ze związku małże­ńskiego z Jadwigą Dybizbańską miał córkę Wan­dę (1923).

Bibliografia
B. Polak, Jęczkowiak Józef Gabriel (1898-1966), (w:) Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 2002, s. 138-139.
Autor wpisu
Bogusław Polak