Miejsca Pamięci

INOWROCŁAW (miasto powiatowe w województwie kujawsko-pomorskim)

1. Na budynku poczty, stojącej na narożniku ulic Królowej Jadwigi i 6 Stycznia, odsłonięto 6 I 1959 r. kamienną tablicę dekorowaną krzyżem powstańczym. Ufundowało ją społeczeństwo miasta i powiatu ku czci powstańców poległych w styczniu 1919 r. w walkach o oswobodzenie miasta.

2. Na dawnym cmentarzu przy romańskim kościele Imienia NMP (na którym byli pochowani polegli powstańcy), obecnie zagospodarowanym jako park, wznosi się od strony ul. Orłowskiej pomnik w formie nieregularnych brył betonowych, na którym wykuto orła i płaskorzeźbione postacie powstańców. U dołu pomnik obiega napis: Czyn i krew ludu zrodziły wolność ziemi kujawskiej, a z boku wykuto nazwiska 44 poległych powstańców. Całość otacza murek kamienny, wewnątrz którego urządzono klomby. Pomnik, zaprojektowany przez Zofię Kann-Pociłowską, odsłonięto 11 I 1969 r.

3. W ścianie budynku przy ul. Dworcowej 41 podczas toczonych tu zaciętych walk w czasie powstania wielkopolskiego utkwił pocisk moździerzowy, który nie wybuchł. Fakt ten w 1920 r. upamiętniono tablicą marmurową z napisem: Większa miłość Boga, niźli przemoc wroga. Na początku okupacji hitlerowskiej tablica została zdjęta i ukryta, a 6 I 2000 r. odsłonięto ją powtórnie. Niżej znajduje się druga tablica, opisująca historię pierwszej.

4. W prezbiterium kościoła farnego św. Mikołaja dolna część witraża w prawym oknie (wykonanego w 1924 r., proj. Henryk Jackowski-Nostitz) poświęcona jest Pamięci oswobodzicieli Inowrocławia w 1919. Sportretowani są na nim trzej dowódcy oddziałów powstańczych zdobywających miasto.

5. Na budynku dworca kolejowego, na prawo od wejścia, wmurowano w 1981 r. tablicę metalową, ufundowaną przez NSZZ „Solidarność” w hołdzie Leonowi Czarlińskiemu (1860-1929), komendantowi obrony dworca w 1919 r. Na tablicy widnieje płaskorzeźba głowy L. Czarlińskiego.

6. Na terenie koszar przy ul. Dworcowej w 2009 r. tablicą upamiętniono miejsce, gdzie 6 I 1919 r. rozstrzelano nieznanego powstańca wielkopolskiego.