Miejsca Pamięci

KCYNIA (miasto w powiecie nakielskim)

1. Pośrodku Rynku, nieco ukośnie w stosunku do linii krawężnika, ustawiono głaz ufundowany przez mieszkańców miasta i gminy w 85. rocznicę wyzwolenia Kcyni spod jarzma zaborców. Na przedniej, wygładzonej części kamienia znajduje się wykuty napis okolicznościowy, a wyżej metalowy wizerunek krzyża powstańczego. Pomnik został odsłonięty 16 II 2004 r.

2. Na frontowej ścianie dworca kolejowego odsłonięto w 1958 r. betonową tablicę ufundowaną przez koło ZBoWiD z Kcyni. Upamiętnia ona zdobycie dworca i miasta w noc sylwestrową 1918 r. w wyniku natarcia oddziałów powstańczych z Gołańczy, Czeszewa i Kcyni.

3. Na nowym cmentarzu przy ul. Świerczewskiego, na lewo od wejściowej alejki, znajduje się duża mogiła zbiorowa otoczona ścianką betonową, z pomnikiem w formie ściany z ciosów kamiennych zwieńczonej krzyżem maltańskim. Na tym pomniku, wykonanym w latach 1920-21 i po zniszczeniu przez hitlerowców odtworzonym w 1948 r., umieszczono dekorowaną wizerunkiem czapki powstańczej na skrzyżowanych szablach tablicę z nazwiskami 34 powstańców, którzy polegli w latach 1918-19 w rejonie miasta. W LS figuruje 28 z nich (niektórzy zmarli w tutejszym szpitalu), z których sześciu spoczywa na cmentarzach w innych miejscowościach (w trzech przypadkach nieco inaczej zapisano imię bądź nazwisko). Niżej na pomniku znajdują się trzy tablice z nazwiskami 48 osób zamordowanych w okresie okupacji hitlerowskiej. Na ogrodzeniu na prawo od pomnika umieszczono epitafium Franciszki Heyn (1889-1963), sanitariuszki kcyńskiej kompanii powstańczej.