Wybierz Strony

• Odniesienie do podstawy programowej (...)
• Komentarz dydaktyczny (uwagi do realizacji) (...)
• Załącznik nr 2 (...)

 Komentarz dydaktyczny (uwagi do realizacji):

1. Temat przewidziany jest do realizacji w klasie siódmej lub ósmej po omówieniu  czasu zaborów i I wojny światowej.
2.  Celem zajęć nie jest poznanie dokładnej faktografii powstania wielkopolskiego, ale pokazanie powstania wielkopolskiego jako ukoronowania trudu, jaki podjęli  Wielkopolanie w walce z zaborcą oraz ukazanie powstańców wielkopolskich jako uczestników innych wydarzeń mających wpływ na proces ukształtowania się granic niepodległej Polski.
3.  Ze względu na niewielką ilość godzin przeznaczonych na realizację przedmiotu historia, temat zaplanowano na jedną godzinę. Jeżeli nauczyciel może zaplanować na realizację tematu dwie godziny stworzy w ten sposób uczniom warunki do dłuższej dyskusji,  wprowadzenia obszerniejszych informacji dotyczących dalszych losów powstańców, czy rozmowy na temat rodzinnych historii związanych z powstaniem wielkopolskim.
4. Zrealizowanie działań zaplanowanych w scenariuszu na jednej godzinie lekcyjnej  wymaga, zarówno od nauczyciela jak i uczniów, przestrzegania dyscypliny pracy. W sytuacji, kiedy nauczyciel obawia się, że nie zrealizuje wszystkich elementów lekcji w ciągu jednej godziny może w takiej sytuacji zrezygnować z niektórych zagadnień do mapy  myśli np. uzbrojenie, czy dowódcy powstania.
5. Z materiałów wypracowanych podczas lekcji oraz wybranych prac domowych można przygotować w szkole wystawę pt. Powstanie wielkopolskie, którą warto zaprezentować w 100 rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego. 
6. Podczas lekcji zaplanowano pracę z różnorodnymi źródłami, zarówno pod względem rodzaju źródła, jak i treści. Dzięki takiemu doborowi źródeł, uczniowie mają możliwość spojrzenia na powstanie wielkopolskie oczami uczestnika spotkania, czy  historyka. Uczniowie korzystają między innymi z materiałów umieszczonych na stronie https://27grudnia.pl/, gdzie znajduje się Opowieść powstańca, fabularyzowana historia oparta na losach powstańca Edwarda Stęsika.
7. Źródła, z którymi pracują uczniowie zostały przygotowane w załączniku nr 2. W przypadku źródeł pisanych odpowiednie fragmenty zacytowano w zestawach,  w przypadku źródeł internetowych podano adresy strony internetowych.
8. Uczniowie są przydzielani  do grup metodą losową, warto tę czynność  wykonać na wcześniejszej lekcji. W czasie przerwy należy przygotować salę do pracy w grupach poprzez odpowiednie ustawienie stolików i przygotowanie laptopów dla ośmiu  grup. W celu pracy ze źródłami/materiałami umieszczonymi na stronach internetowych uczniowie mogą skorzystać także z telefonów.
9. Na  lekcji uczniowie pracują metodą mapy mentalnej. Metoda ta nie tylko porządkuje, syntetyzuje i  utrwala wiedzę,  ale pozwala także na wskazanie związków przyczynowo- skutkowych omawianych wydarzeń.
10. Mapę mentalną można przygotować na tablicy lub na dużym kartonie umieszczając na środku tytuł Powstanie wielkopolskie, a wokół zagadnienia nad którymi pracują grupy. 
11. Grupy muszą uzgodnić, jakie informacje zapiszą i umieszczą na mapie. Informacje zapisane na kartkach samoprzylepnych, przyklejają do tablicy lub planszy z tytułem mapy. W celu sprawniejszej analizy źródeł w zestawach dla grup umieszczono pytania pomocnicze, które ukierunkują pracę uczniów.
12. Część podsumowująca i jedno z zaproponowanych zadań domowych zostało zaplanowane w ten sposób, aby uczniowie podjęli próbę refleksji nad tym, jak bardzo udział w powstaniu wielkopolskim wpłynął  na dalsze życie większości powstańców i ich rodzin.  W tym celu,  jako wstęp do zadania domowego, należy pokazać uczniom zdjęcia z egzekucji w pierwszych miesiącach II wojny światowej, czy fotografie powstańców wielkopolskich- więźniów obozów koncentracyjnych. W celu zgłębienia tematu uczniowie z Wielkopolski mogą wybrać się do Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie na wystawę pt.  Powstańcy wielkopolscy w obozie w Żabikowie.
13. Do zajęć należy przygotować  większego rozmiaru kartki samoprzylepne oraz laptop dla każdej  grupy, rzutnik, ekran.

Załącznik nr 1

Zadania dla grup

Grupa I

Dokonajcie analizy tekstów źródłowych [zestaw źródeł nr 1] i przygotujcie zapisy do mapy myśli pt. podłoże powstania. Informacje zapiszcie na  kartkach samoprzylepnych. Postarajcie się uwzględnić ciąg przyczynowo- skutkowy i powiązania pomiędzy poszczególnymi informacjami tak, aby zapis stanowił spójną całość. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. Jaki był cel działań podejmowanych przez wielkopolskich organiczników?
2. Jakie znaczenie miała praca organiczna?
3. Dlaczego Niemcy bali się inicjatyw podejmowanych przez organiczników?

Grupa II

Dokonajcie analizy  źródeł [zestaw źródeł nr 2] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. przyczyny wybuchu powstania wielkopolskiego i nastroje towarzyszące wybuchowi powstania. Informacje zapiszcie na kartkach samoprzylepnych. Zapis ułóżcie z uwzględnieniem powiązań pomiędzy poszczególnymi informacjami tak, aby stanowił spójną całość. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. Wymieńcie przyczyny wybuchu powstania wielkopolskiego. Podajcie również bezpośrednią przyczynę wybuchu powstania tzw. iskrę zapalną.
2. Określcie nastroje, jakie panowały w  Poznaniu, zarówno wśród  Polaków, jak i Niemców.

Grupa III

Dokonajcie analizy  źródeł [zestaw źródeł nr 3] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. uzbrojenie powstańców. Informacje zapiszcie na kartkach samoprzylepnych. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. W jaki sposób powstańcy zdobywali broń?
2. Co stanowiło uzbrojenie powstańcze?

Grupa IV

Dokonajcie analizy źródeł [zestaw źródeł nr 4] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. powstanie w Poznaniu. Zapisy przygotujecie na kartkach samoprzylepnych. Wydarzenia umieśćcie na osi czasu pamiętając o chronologii wydarzeń. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytanie pomocnicze do analizy źródeł:

        Wymieńcie w kolejności chronologicznej wydarzenia, które rozegrały się w czasie powstania w Poznaniu.

Grupa V

Dokonajcie analizy źródeł [zestaw źródeł nr 5] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. Walki w Wielkopolsce. Informacje przygotujecie na kartkach samoprzylepnych. W miarę możliwości zapis ułóżcie z uwzględnieniem powiązań pomiędzy poszczególnymi informacjami tak, aby stanowił spójną całość. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. Jaki obszar Wielkopolski był objęty powstaniem?
2. Które miejscowości zajęli powstańcy do 31 grudnia 1918 roku?
3. Wymieńcie miejsca głównych walk na terenie Wielkopolski.
4. Gdzie i kiedy wyznaczono linie demarkacyjną?
5. Scharakteryzujcie I i II okres powstania.

Grupa VI

Dokonajcie analizy źródeł  [zestaw źródeł nr 6] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. dowódcy powstania. Zapisy przygotujecie na kartkach samoprzylepnych. W miarę możliwości zapis ułóżcie z uwzględnieniem powiązań pomiędzy poszczególnymi informacjami tak, aby stanowił spójną całość. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. W jakim okresie dowódcą powstania był Stanisław Taczak, a w jakim Józef Dowbor- Muśnicki?
2. Scharakteryzujcie działania Stanisława Taczaka jako dowódcy powstania.
3. Scharakteryzujcie działania Józefa  Dowbora- Muśnickiego jako dowódcy powstania.

Grupa VII

Dokonajcie analizy źródeł [zestaw źródeł nr 7] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. znaczenie powstania i jego ocena. Informacje zapiszcie na  kartkach samoprzylepnych. W miarę możliwości zapis ułóżcie z uwzględnieniem powiązań pomiędzy poszczególnymi informacjami tak, aby stanowił spójną całość. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytania pomocnicze do analizy źródeł:

1. Jakie znaczenie miało powstanie wielkopolskie?
2. Jaki moralny wymiar miało powstanie wielkopolskie?
3. Jak oceniono powstanie wielkopolskie?

Grupa VIII

Dokonajcie analizy źródeł [zestaw źródeł nr 8] i przygotujcie zapis do mapy myśli pt. powstańcy wielkopolscy w walce o granice II RP. Informacje zapiszcie na kartkach samoprzylepnych. Wybierzcie lidera grupy, który przedstawi wyniki pracy grupy całej klasie.

Pytanie pomocnicze do analizy źródeł:

W jakich wydarzeniach kształtujących granice II Rzeczpospolitej uczestniczyli powstańcy wielkopolscy?