Cele wychowawcze:

- Kształtowanie postawy patriotycznej;

- Wyrabianie poczucia troski o pamiątki i zabytki historyczne;

- Pogłębianie wiedzy o ważnych wydarzeniach z dziejów narodu polskiego;

- Wzmacnianie poczucia miłości do Ojczyzny.

Cele ogólne:

- Zdobycie wiedzy dotyczącej kształtowania się polskich granic po I wojnie światowej;

- Pogłębienie wiedzy na temat Powstania Wielkopolskiego;

- Rozwijanie umiejętności pracy metodą mapy mentalnej (również jako metody uczenia się);

- Kształcenie umiejętności pracy w grupie;

- Poznanie nowoczesnych sposobów upamiętniania historii – murale, filmy w serwisie Youtube.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

- Zna postaci: Ignacy Jan Paderewski, Józef Dowbor - Muśnicki, Stanisław Taczak;

- Rozumie rolę kobiet w Powstaniu Wielkopolskim;

- Wskazuje przyczyny wybuchu powstania;

- Zna daty: 27 XII 1918, 16 II 1919;

- Charakteryzuje przebieg i organizację powstania;

- Zna pojęcia: Naczelna Rada Ludowa, Hotel Bazar, rozejm w Trewirze;

- Zna decyzje traktatu wersalskiego w sprawie Polski.

Metody i formy pracy:

- praca z filmem („Łomot po poznańsku – Powstanie Wielkopolskie” na kanale Youtube „Historia bez cenzury”);

- pogadanka, elementy wykładu;

- praca w grupach;

- mapa mentalna;

- wizytówka historyczna.

Środki dydaktyczne:

- arkusze papieru, kolorowe flamastry, klej;

- wydrukowane ilustracje (portrety Stanisława Taczaka, Józefa Dowbora-Muśnickiego, Ignacego Paderewskiego, zdjęcie Hotelu Bazar, przykładowy obraz Leona Prauzińskiego);

- wydrukowane krótkie notki z Wielkopolskiego Słownika Biograficznego na temat postaci historycznych: Stanisława Taczaka i Józefa Dowbora-Muśnickiego;

- zdjęcia murali z Poznania i Leszna;

- film „Łomot po poznańsku” w serwisie Youtube, kanał „Historia bez cenzury”: https://www.youtube.com/watch?v=L0szPkk6bbE&t=541s

Przebieg lekcji:

1. Przywitanie, czynności organizacyjno-porządkowe (3 min.)

2. Rekapitulacja wtórna: Nauczyciel zadaje klasie pytania podsumowujące ostatnią lekcję: „Na czym polegała federacyjna i inkorporacyjna koncepcja granic II RP?”, „W jakich okolicznościach Polska odzyskała niepodległość?”. (2 min.)

3. Wprowadzenie do nowego tematu.

Nauczyciel w formie pogadanki opowiada uczniom o działalności Polskiej Organizacji Wojskowej, Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz innych organizacji konspiracyjnych w zaborze pruskim, które dążyły do wywołania powstania. Nauczyciel przedstawia funkcjonowanie Naczelnej Rady Ludowej, która ukonstytuowała się w listopadzie 1918 r. i stanowiła ośrodek władzy, który podlegał Komitetowi Narodowemu Polskiemu w Paryżu.

Nauczyciel dzieli klasę na 3-4 osobowe zespoły. Rozdziela między grupy arkusze papieru oraz wydrukowane ilustracje, flamastry, klej itp. oraz rozdaje grupom instrukcje pracy (zał. nr 1).

Na tablicy rysuje wzór mapy mentalnej, na której będą pracowali uczniowie: Na środku zapisuje hasło główne „Powstanie Wielkopolskie” i proponuje, by uczniowie w tym miejscu przykleili zdjęcie muralu z Poznania (zał. nr ). (5 min)

4. Praca z filmem

Nauczyciel puszcza uczniom film „Łomot po poznańsku” i prosi o wykonanie notatek zgodnie z wytycznymi mapy mentalnej. (14 min)

5. Praca z mapą myśli

Uczniowie w grupach uzupełniają schemat mapy mentalnej.

W części „Przywódcy powstania” uczniowie mogą przykleić portrety przywódców powstania i wykonać tzw. wizytówkę historyczną, w której zawrą najważniejsze informacje biograficzne dotyczące Stanisława Taczaka oraz Józefa Dowbora-Muśnickiego.

W kategorii „Przyczyny powstania” uwzględniają przygotowanie do powstania (np. organizacje paramilitarne, doświadczenie w wojsku niemieckim, tzw. zamach na ratusz, wybory parlamentarne, demonstracje niemieckie w Poznaniu, zerwanie kontaktów dyplomatycznych z Niemcami, przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego 26 XII 1918 r. i przemówienie w Hotelu Bazar itp. (zał. nr 2)

W części „Przebieg powstania” uczniowie uwzględniają zrywanie flag polskich przez Niemców, godz. 16.40, jako moment wybuchu działań zbrojnych, walki w centrum, opanowanie przez powstańców budynku policji, Zamku, poczty, zdobycie Ławicy, rozejm w Trewirze, traktat wersalski.

W części „Sposób walki” uczniowie uwzględniają następujące elementy: dobra organizacja, transport broni, przejmowanie ciężarówek i broni niemieckiej, fakt, iż powstanie było zsynchronizowane (hasło „Nie należy dłużej czekać” – mural z Leszna), brak niepotrzebnego rozlewu krwi, aresztowanie dowódców niemieckich, honorowe zachowanie powstańców, rola kobiet-sanitariuszek, tworzenie oznaczeń dla powstańców itp.

Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i udziela wszelkich niezbędnych wskazówek do wykonania zadania. (15 min)

5. Podsumowanie i rekapitulacja pierwotna

Nauczyciel prosi każdą z grup o zaprezentowanie swojej mapy mentalnej oraz omówienie wybranego wątku (gałęzi).

Nauczyciel pyta uczniów co sądzą o upamiętnianiu ważnych wydarzeń historycznych w formie murali w miastach oraz filmów w serwisie Youtube. (6 min)

Załączniki:

1. Instrukcja pracy w grupie:

Dokonajcie podziału pracy w Waszej grupie.

Waszym zadaniem jest stworzenie mapy mentalnej dotyczącej Powstania Wielkopolskiego. Wykorzystajcie notatki z filmu „Łomot po poznańsku” oraz przygotowany materiał ikonograficzny i umieśćcie go w wybranych przez siebie miejscach mapy.  Od hasła głównego odchodzić mogą następujące odnogi: geneza powstania, przywódcy, przebieg działań zbrojnych, sposób walki. Możecie stworzyć inne hasła główne. Postarajcie się wykonać własne elementy rysunkowe, używajcie haseł, zdjęć i znaków graficznych.

Na wykonanie zadania macie 15 min.

2. Obraz Leona Prauzińskiego I. J. Paderewski w Bazarze (materiały Biblioteki Raczyńskich)

3. Portrety:

Ignacy Jan Paderewski

Józef Dowbor-Muśnicki

Stanisław Taczak

4. Zdjęcie muralu w Poznaniu „Chwała Powstańcom 1918” (fot. Konrad Maik)

5. Zdjęcie muralu w Lesznie „Nie należy dłużej czekać” (fot. Tomasz Kaczmarek)