Miejsca Pamięci

BRZOZA (gmina Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski)

1. Na skraju drzewostanu sosnowego porastającego niewielki pagórek piaszczysty obok kościoła parafialnego, na tzw. wzgórzu Kozaka, w 1923 r. wzniesiono mauzoleum ku czci poległych w bitwie stoczonej tu 20 I 1919 r. W tym miejscu pochowano 12 powstańców, którzy wówczas stracili życie. Mauzoleum zniszczyli hitlerowcy w 1940 r. W 1969 r. postawiono tu skromny pomnik, a 15 I 2012 r. odsłonięto replikę przedwojennego mauzoleum, Pośrodku ozdobnej kompozycji znajduje się figura Chrystusa, u jej stóp leży strudzony powstaniec, a po bokach umieszczono tablice z nazwiskami poległych.

2. Naprzeciwko, na ścianie budynku przedszkola (ul. Łabiszyńska 21), wmurowano w 1957 r. tablicę ze sztucznego kamienia udekorowaną krzyżem powstańczym i łacińskim napisem Chwała im, upamiętniającą poległych w walkach pod wsią. Tablica została również ufundowana przez społeczeństwo powiatu.