Wybierz Strony

• Jesienią 1918 roku na obszarze Wielkopolski znajdowało się (...)
• 1 Dywizja Strzelców Wielkopolskich
• 3 Dywizja Strzelców Wielkopolskich

3 Dywizja Strzelców Wielkopolskich. Tworzona do 6 czerwca 1919. Dowódca: gen. ppor. Wincenty Odyniec. Od stycznia 1920 r. 17 Dywizja Piechoty Wielkopolskiej. 9 Pułk Strzelców Wielkopolskich. W skład pułku weszli żołnierze drobnych oddziałów powstańczych formowanych na obszarze północnej Wielkopolski, 27 kwietnia 1919 r. z trzech doraźnie sformowanych w Poznaniu, Gnieźnie i Wągrowcu powstańczych batalionów utworzono 9 Pułk Strzelców Wielkopolskich, który początkowo wchodził w skład 2 Dywizji Strzelców. Dowódca: ppłk. Juliusz Skorupka-Padlewski. We wrześniu t. r. została do pułku wcielona ochotnicza kompania poznańsko-lwowska. W tym okresie też pułk  został wyłączony ze składu 2 Dywizji i przeszedł na południe Wielkopolski, do składu 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. W styczniu i w lutym 1920 r. 9 PSW uczestniczył w akcji rewindykowania Leszna i Rawicza. W tym okresie też nastąpiło przemianowanie oddziału na 67 Pułk Piechoty Wielkopolskiej. 10 Pułk Strzelców Wielkopolskich. Oddział formowany stopniowo i z różnych formacji powstańczych. Z kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa w Poznaniu utworzono 1 Pułk  Poznański im. Kościuszki. Równolegle z innych luźnych  oddziałów działających w pierwszych dniach powstania w stolicy Wielkopolski  utworzono 2 Pułk Poznański im. Dąbrowskiego. Jeszcze przed wybuchem walk w powiecie Poznań-Zachód został utworzony 450-osobowy oddział Straży Ludowej dowodzony przez ppor. Andrzeja Kopę. Z dwóch ostatnich oddziałów powstał zalążek przyszłego pułku. 8 stycznia 1919 r. Dowództwo 2 Pułku Poznańskiego przekształcono na Dowództwo Piechoty Twierdzy Miasta Poznań, które z kolei 21 stycznia tegoż roku, po otrzymaniu przez por. Kopę rozkazu formowania 1 pułku rezerwowego strzelców wielkopolskich stało się dowództwem przyszłego pułku strzelców. 4 lutego 1919 r. oddział, w składzie na razie dwóch batalionów (trzeci był skadrowany) został zaprzysiężony na chorągiew „macierzystego” oddziału A. Kopy. 17 lutego I batalion przeszedł pod Zbąszyń, zaś II batalion między 7 lutego a 11 kwietnia 1919 r. walczył na froncie północnym. 15 marca 1919 r. 1 pułk  rezerwowy rozkazem DG nr 70 został przemianowany na 10 Pułk Strzelców Wielkopolskich. Dowódca: por. Andrzej Kopa. 5 maja 1919 r. oddział, już w pełnym składzie, wyruszył na front północny, a nast. wrócił do Poznania, skąd 22 czerwca został włączony w skład grupy gen. D. Konarzewskiego.  We wrześniu wrócił do Wielkopolski, wchodząc w skład 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. 1 lutego 1920 r. oddział przemianowano na 68 Pułk Piechoty Wielkopolskiej. 11 Pułk Strzelców Wielkopolskich. Okoliczności formowania jak 10 PSW. Dowódca pułku: płk Adolf Jan Kuczewski, od 31 marca 1919 r. płk. Leon Billewicz. 5 lutego 1920 r. oddział został przemianowany na 69 pułk piechoty. 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich. Wywodził się bezpośrednio z batalionu ostrowskiego (istniejącego od 12 do 21 listopada 1919 r.) oraz Batalionu Pogranicznego w Szczypiornie. Rozkazem dziennym DG nr 33 z 6 lutego 1919 r. formacje wojskowe Okręgu VII zostały połączone w 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich. Dowódca: ppor. Władysław Wawrzyniak. Pułk wszedł w skład 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. W styczniu 1920 r. pułk uczestniczył w rewindykacji ziem przyznanych Polsce Traktatem Wersalskim. 1 lutego 1919 r. przemianowany na 70 Pułk Piechoty Wielkopolskiej.

4 Dywizja Strzelców Wielkopolskich  Dywizja Strzelców Pomorskich. Związek taktyczny powołany w 1919 r., z przeznaczeniem do udziału w rewindykacji ziem Pomorza Nadwiślańskiego przyznanych Polsce postanowieniami Traktatu Wersalskiego. 7 sierpnia 1919 r. Naczelne Dowództwo Wojsk Polskich rozkazem nr 2536/III poleciło Dowództwu Głównemu w Poznaniu utworzenie dywizji przeznaczonej do działań na Pomorzu. Początkowo związek miał nosić nazwę 4 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Dowódca: płk Stanisław Skrzyński, szef sztabu: kpt. Władysław Zakrzewski. 16 sierpnia 1919 r. wprowadzono nazwę Dywizja Strzelców Pomorskich. Całkowicie sformowano jeden (Toruński Pułk Strzelców), połowę drugiego (Grudziądzkiego) i zapoczątkowano tworzenie dwóch pozostałych: Starogardzkiego i Kaszubskiego. Rozpoczęto też formowanie artylerii i kawalerii dywizyjnej. Od 17 stycznia 1920 r. oddziały Dywizji uczestniczyły w rewindykacji Pomorza. 5 marca 1920 r., na mocy rozkazu MSWojsk. nr 1401 DSP została przemianowana na 16 DP. Toruński Pułk Strzelców. Utworzony głównie z Pomorzan. Jego zalążkiem była 1. Kompania Zachodnio-Pruska, wchodząca w skład stacjonującego w Inowrocławiu 5 PSW. 30 maja 1919 r. DG wydało rozkaz formowania TPS. 18 lipca 1919 r. pułk posiadał już 2 bataliony. i 2 kompanie karabinów maszynowych, w trzy miesiące później miał już kompletny skład. 7 sierpnia 1919 r. pułk otrzymał własną chorągiew, a 3 września przystąpiono do formowania batalionu zapasowego. W styczniu 1920 r. pułk uczestniczył w rewindykowaniu Pomorza, a wkrótce utworzono batalion sztabowy. 5 marca 1920 r. oddział przemianowano na 63 PP. Dowódcy batalionów: I – por. Włodzimierz Kowalski, por. Eigner, II – kpt. Meissner, ppor. Blockus, III – ppor. Wandtke, baon zapasowy – kpt. W. Hulewicz. Grudziądzki Pułk Strzelców. Zawiązkiem pułku byli powstańcy wchodzący w skład kompanii obornickiej i batalionu czarnkowskiego, który 11 czerwca 1919 r. został wcielony do Toruńskiego Pułku Strzelców. 17 lipca 1919 r. rozpoczęto tworzenie Grudziądzkiego Pułku Strzelców, jako drugiego z kolei pułku dywizji. Dawna kompania obornicka (ok. 100 ludzi) została wydzielona z pułku toruńskiego, w charakterze kadry instruktorskiej dla przyszłego oddziału. 24 sierpnia 1919 r. został w Inowrocławiu utworzony sztab pułku, sztab I. batalionu, 1 kompanii i oddział podoficerski (łącznie 2 oficerów i 266 szeregowych). Do 13 września z ochotników sformowano 2 kompanię. 24 września pułk został przeniesiony do Poznania. W początkach października całkowicie utworzono I batalion W listopadzie rozpoczęto formowanie II bat. W styczniu 1920 r. pododdziały pułku uczestniczyły w rewindykowaniu Pomorza. 5 marca 1920 r. pułk został przemianowany na 64 Grudziądzki Pułk Piechoty. Dowódca pułku: por. Ludwik Bociański. Dowódcy batalionów: I – por. Roman Hawranke, II – ppor. Edward Senk. Starogardzki Pułk Strzelców. Formowany od 7 października 1919 r. W skład oddziału mieli wejść żołnierze pochodzący z powiatów: złotowskiego, starogardzkiego, tczewskiego, kwidzyńskiego, tucholskiego i chojnickiego, wydzieleni z pułków strzelców toruńskich i grudziądzkich. Miejscem stacjonowania dowództwa pułku miała być Pakość. Początkowo sformowano 1 kompanię strzelecką i 1 kompanię karabinów maszynowych. 10 listopada 1919 r. kadrę pułku przeniesiono do Mogilna. Do grudnia tegoż roku sformowano I batalion, który począwszy od 18 stycznia 1920 r. uczestniczył w akcji rewindykowania Pomorza. 5 marca 1920 r. przemianowany na 65 Starogardzki Pułk Piechoty. Dowódca pułku: kpt. Stefan Meissner. Kaszubski Pułk Strzelców. Formowany od 7 października 1919 r. Do jego składu przewidywano żołnierzy z powiatów: puckiego, wejherowskiego, kartuskiego, kościerskiego i człuchowskiego. Miejscem formowania był Poznań. 15 października 1919 r. istniała 1 kompania kadrowa pułku, 21 października – już cztery kompanie kadrowe. W lutym 1920 r. utworzono pluton telefoniczny, w marcu 1920 r. kompanie: podoficerską i sztabową, w maju czwartą kompanię karabinów maszynowych. Sformowano także tabory i orkiestrę.  W rewindykacji Pomorza pułk nie uczestniczył. 5 marca 1920 r. przemianowany na 66 Kaszubski Pułk Piechoty. Dowódca pułku: por. Leon Kowalski. Dowódcy batalionów: I – por. Otton Zieliński, II – ppor. Marcin Kamiński, III – ppor. Roman Woyke.