Materiały edukacyjne

Scenariusz lekcji: 100 lat temu w Wielkopolsce. Powstanie wielkopolskie 1918-1919.

Autor: Beata Buchwald Etap edukacyjny: szkoła podstawowa, klasy 7, 8 Czas trwania zajęć: 1 godzina lekcyjna

Wybierz Strony

Odniesienie do podstawy programowej:

Cele kształcenia– wymagania ogólne

I. Chronologia historyczna.

Uczeń umieszcza procesy, zjawiska i fakty historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki przyczynowe i skutkowe;

II. Analiza i interpretacja historyczna.

Uczeń krytycznie analizuje informacje uzyskane z różnych źródeł (w tym kartograficznych) próbując samodzielnie wyciągnąć z nich wnioski; lokalizuje w przestrzeni procesy, zjawiska i fakty historyczne wykorzystując mapy w różnych skalach; rozróżnia w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; rozumie i potrafi objaśnić związki przyczynowo -skutkowe analizowanych zjawisk i procesów historycznych;

III. Tworzenie narracji historycznej.

Uczeń konstruuje ciągi narracyjne, wykorzystując zdobyte informacje źródłowe, przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko w odniesieniu do procesów i postaci historycznych; tworzy krótkie wypowiedzi.

Treści nauczania– wymagania szczegółowe

Klasa 7:

5. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku

 Uczeń:

2) rozróżnia postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców –trójlojalizm, praca organiczna, ruch spółdzielczy;

3) opisuje formowanie się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków;

10. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń:

2) przedstawia proces wykuwania granic: wersalskie decyzje i powstańczy wysiłek (zachód)

Cele edukacyjne:

 Cel ogólny:

  • uświadomienie uczniom znaczenia powstania wielkopolskiego jako zwieńczenia  wysiłków Wielkopolan w walce o niepodległość oraz dalszego zaangażowania Wielkopolan w proces  kształtowania granic II Rzeczpospolitej

Cele szczegółowe:

 uczeń:

  • potrafi omówić tło wydarzeń powstania wielkopolskiego: zakończenie I wojny światowej, przegraną państw centralnych,
  • zna przyczyny wybuchu powstania,
  • potrafi uporządkować chronologicznie najważniejsze wydarzenia powstania wielkopolskiego,
  • zna skutki powstania wielkopolskiego oraz jego znaczenie,
  • potrafi wskazać związek między pracą organiczną podejmowaną w Wielkopolsce, a sukcesem powstania wielkopolskiego,
  • rozumie, jakie znacznie dla odzyskania niepodległości i odbudowy państwa miała  praca organiczna,
  • zna dalsze losy powstańców i ich zaangażowanie w walkę o ostateczny kształt granic II Rzeczpospolitej,
  • wie, jaką cenę za udział w powstaniu zapłacili powstańcy i ich rodziny w czasie II wojny świtowej,
  • formułuje wypowiedź  poprawną pod względem merytorycznym i językowym,
  • doskonali umiejętność pracy ze źródłami; kształci umiejętność analizy, interpretacji,
  • dostrzega związki przyczynowo- skutkowe omawianych wydarzeń,
  • doskonali umiejętność współpracy w grupie,
  • potrafi zaprezentować w dyskusji własne zdanie, popierając je odpowiednio dobranymi  argumentami,

Metody dydaktyczne:

- elementy wykładu,

- metoda aktywizująca- mapa mentalna,

- praca ze źródłami pisanymi, ikonograficznymi, kartograficznymi,

- praca z filmem,

- dyskusja

Forma pracy: grupowa

Środki dydaktyczne:

Atlas historyczny. Od starożytności do współczesności. Gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalne. Nowa Era Warszawa 2016.

Czubiński Antoni, Grot Zdzisław, Miśkiewicz Benon, Powstanie wielkopolskie. Warszawa-Poznań 1983.

Pieśń Poznańczyka https://www.youtube.com/watch?v=9tCe2TLlVXI.

Zdziabek Wiesław, Pacholska Maria, Powstanie wielkopolskie 1919-1918. Poznań 2008.

https://27grudnia.pl/

http://www.poznan.pl/powstanie/

 http://www.kornik.info/egzekucja-obywateli-ziemi-kornickiej-20-pazdziernika-1939-roku/

Przebieg zajęć:

  1. Wprowadzenie:
    1. Nauczyciel odwołując się do wiedzy uczniów poleca, aby na mapie Ukształtowanie się II Rzeczypospolitej wskazali ziemie polskie, które zostały wyzwolone do listopada 1919 roku. Poleca również, aby wskazali i nazwali te ziemie, które nadal były pod obcą władzą. Uczniowie pokazują tereny: Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego, Warmii, Mazur, Powiśla, Górnego Śląska.
    2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, w jaki sposób Polacy mogli zadbać o przyłączenie ww. terenów do odrodzonego państwa polskiego. Wypowiedzi uczniów np. walka, aktywność dyplomatyczna. Nauczyciel pyta również o to, które z ziem pozostających poza odzyskanym terenem są kolebką polskiej państwowości. Uczniowie wskazują Wielkopolskę.
    3. Nauczyciel odtwarza fragment Pieśni poznańczyka (53 sek.) i pyta o to, jaki sposób znaleźli Wielkopolanie na przyłączenie  Wielkopolski do Polski. Uczniowie wskazują na podjęcie walki zbrojnej.
    4. Nauczyciel informuje uczniów o  wydarzeniach, które wpłynęły na ukształtowanie granic II Rzeczypospolitej. Podkreśla znaczenie działań dyplomatycznych (KNP) podjętych między innymi na konferencji paryskiej w celu przyłączenia Wielkopolski do odrodzonego państwa polskiego.
  2. Rozwinięcie:
    1. Badanie i przekształcanie:
  • Nauczyciel zapisuje na tablicy tytuł mapy mentalnej Powstanie wielkopolskie oraz zagadnienia szczegółowe i wyjaśnia uczniom, co będzie celem lekcji.
  • Nauczyciel dzieli klasę na osiem grup i przydziela poszczególnym grupom zadania [załącznik nr 1]  oraz materiały źródłowe [załącznik nr 2]. Każda grupa otrzymuje do opracowania inne zagadnienie, które będzie stanowiło uzupełnienie mapy mentalnej.
  • Nauczyciel poleca uczniom, aby na podstawie analizy i interpretacji źródeł przygotowali zapis do mapy mentalnej.
  • Grupy analizują źródła i przygotowują się do prezentacji wyników pracy na forum.
  1. Prezentacja:
  • Uczniowie, za pomocą kartek samoprzylepnych,  uzupełniają na tablicy mapę mentalną pt. Powstanie wielkopolskie.
  •  Wybrani przez  grupę  liderzy  prezentują wyniki pracy całej klasie.
  1. Podsumowanie
    1. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat: Czy powstanie wielkopolskie było tylko lokalnym zrywem, czy miało również znaczenie dla kształtowania się granic II Rzeczypospolitej?

Zapisuje na tablicy pytanie i hasłowo odpowiedzi, które pojawią się w dyskusji.

  1. Nauczyciel pokazuje zdjęcia egzekucji w Kórniku z 20 X 1939 r. z krótką informacją, że na listach proskrypcyjnych w pierwszych miesiącach II wojny światowej znaleźli się także powstańcy wielkopolscy. Materiał stanowi wprowadzenie do pracy domowej.
  2. Zadanie domowe do wyboru:
  •  Nagraj na telefonie krótki film pt. Za udział w powstaniu wielkopolskim zapłacili najwyższą cenę.
  • Przygotuj spot reklamowy Powstanie wielkopolskie- ważna sprawa

Wybierz Strony