Wybierz Strony

• Dnia 27 grudnia 1918 roku rozpoczęło się (...)
• 2. Wielkopolska Eskadra Lotnicza
• 4. Wielkopolska Eskadra Bojowa
• Wojska aeronautyczne

4. Wielkopolska Eskadra Bojowa

4. Wielkopolska Eskadra Bojowa formowana od 25 maja 1919 roku pod kierownictwem por. pil. Jerzego Dziembowskiego miała do dyspozycji kandydatów na personel latający. Niestety jej sytuacja sprzętowa była fatalna z uwagi na wyczerpanie się zapasów samolotów, które wcześniej wysyłano do jednostek z Krakowa, Lwowa i Warszawy i którymi uzupełniano także własne straty na froncie. Jednak rozpoczęto wówczas szkolenie czterech pilotów na trzech maszynach: Fokker D.VII, Fokker E.V, Albatros D.III.

W lutym 1920 roku z powodu przejmowania przez Polskę Pomorza przebazowano 4. Eskadrę do Bydgoszczy, zaś w kwietniu po wyposażeniu w samoloty typu Fokker D.VII skierowano ją na Podole, gdzie dotarła 16 maja, lokując się na lotnisku pod Wapniarką. Mimo myśliwskiego charakteru jednostki musiała ona wobec braku aktywności myśliwców wroga spełniać funkcje bombowo-szturmowe. Potrzeba niszczenia sowieckich linii zaopatrzeniowych, stanowisk artyleryjskich i pociągów pancernych powodowała konieczność tego typu improwizacji. Niemal do legendy przeszła akcja przeciw pociągom pancernym na stacji Malowanaja (maj-czerwiec). Całodzienne rajdy szturmowo-bombowe uniemożliwiły załogom pociągów pancernych naprawienie zerwanych torów i wycofanie się na czas. Pociągi „Bela Kun” i „Krasnyj Krestianin”, w stanie nadającym się do użytku, zostały odcięte, a następnie przejęte i wykorzystane bojowo przez 12. Dywizję Piechoty. Inny skład pancerny podążający z odsieczą został unieruchomiony atakami z powietrza. W tym czasie zmieniono też nazwę jednostki na 15. Eskadra Myśliwska, chociaż nadal wykonywała ona głównie naloty bombowe, doraźnie instalując na samolotach wyrzutniki 5- i 12-kilogramowych bomb.

W okresie odwrotu jednostkę przesuwano coraz dalej na zachód, 13 lipca 1920 roku znalazła się we Lwowie. W połowie sierpnia 1920 roku 15. Eskadra wspierana przez nieliczne maszyny III. Dywizjonu Lotniczego przyczyniła się walnie do zablokowania pochodu na Lwów 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego. Atakowano ostrzeliwując z karabinów maszynowych i bombardując z powietrza kolumny bolszewickiego wojska, które ponosiły dotkliwe straty w ludziach, koniach i sprzęcie. Można sobie wyobrazić ogromną skuteczność ognia z broni pokładowej, strzelającej seriami z małej wysokości w zwarte masy wojska, o czym wspominały rozpaczliwe radiogramy. Przez cały sierpień 15. Eskadra wykonała około 90 lotów bojowych. Natomiast w ciągu zaledwie dwóch dni – 16 i 17 sierpnia – w czasie 35 godzin miało miejsce 26 lotów, zrzucono 300 kg bomb oraz wystrzelono 10 000 naboi. Poza niszczeniem żywej siły przeciwnika ataki te spełniały inną ważną rolę – powodowały konieczność rozpraszania zwartych grup wojska wroga oraz wyraźny spadek ducha bojowego jego żołnierzy. W efekcie Armia Budionnego zrezygnowała ze zdobywania Lwowa i ruszyła w kierunku na Zamość, będąc jednak nadal obiektem ataków powietrznych 15. Eskadry, operującej z lotniska w Korczowie. Wielokrotnie wyróżniano personel tej jednostki, a wielu jej lotników otrzymało jeszcze w okresie walk na froncie Krzyże Walecznych i Krzyże Wojenne Orderu Virtuti Militari.

Po zakończeniu wojny eskadra została przeniesiona do Ostrowa Wielkopolskiego, później do Poznania, gdzie w sierpniu, pod dowództwem por. pil. Tadeusza Jariny, weszła w skład powstającego tu 3. Pułku Lotniczego. W czerwcu 1925 roku przemianowano jednostkę na 112. Eskadrę Myśliwską, a w 1928 roku na 132. Eskadrę Myśliwską. W wojnie obronnej 1939 roku weszła ona w skład Armii „Poznań”.

21. Eskadra Niszczycielska

Powstanie 21. Eskadry Niszczycielskiej to pomysł por. Ludomiła Rayskiego – ówcześnie dowódcy Wyższej Szkoły Pilotażu w Ławicy. Po zaaprobowaniu projektu w dniu 15 kwietnia 1920 roku i zapoznaniu się z posiadanym sprzętem jednostkę wyposażono w sześć AEG C.IV oraz jeden samolot Gotha G.IV – ogromny jak na warunki polskie aparat latający, wyposażony w dwa potężne silniki Daimler IVa o mocy 260 KM każdy. Załogę tego największego w eskadrze samolotu stanowili: dowódca jednostki por. pil. Ludomił Rayski i por. obs. Czesław Filipowicz. W polskim lotnictwie używano 36 sztuk AEG C.IV, z czego 30 zmontowano w Ławicy. W maju 1920 roku jednostkę przerzucono na wschód, na odcinek zajmowany przez 6. Armię. W ramach III. Dywizjonu Lotniczego wspierała ona w walce 12. Dywizję Piechoty – m.in. niszczyła nieprzyjacielskie pociągi pancerne, ograniczające swobodę działań 12. DP w rejonie stacji kolejowej Malowanaja. Naloty bombowe 21. Eskadra prowadziła w maju i czerwcu przy użyciu ciężkich bomb, poważnie wspierana rajdami szturmowymi 15. Eskadry Myśliwskiej oraz kilkoma samolotami 5. Eskadry Wywiadowczej, dokonującymi zrzutu lekkich bomb. Wskutek tych działań bojowych trzy pociągi sowieckie zostały unieruchomione i zdobyte, z czego dwa („Bela Kun” i „Krasnyj Krestianin”) nadawały się do natychmiastowego użycia bojowego przez Wojsko Polskie, zaś czwarty, podążający z odsieczą, został powstrzymany i uszkodzony dzięki akcjom lotnictwa. Współdziałanie obu tych eskadr stanowiło o końcowym sukcesie akcji.

Pod naporem bolszewików polskie jednostki rozpoczęły odwrót, 21. Eskadra znalazła się w Płoskirowie. 5 lipca wraz z 7. Eskadrą Myśliwską im. Tadeusza Kościuszki (złożoną z amerykańskich ochotników) stworzyła zaimprowizowaną grupę – tzw. „dyon Faunt-le-Roy’a”. Eskadry przesunięte na lotnisko Hołoby koło Kowla miały dogodną bazę do atakowania kawalerii Budionnego, operującej w trójkącie Łuck – Dubno – Równe. 21. Eskadra dokonywała wstępnego rozeznania, a następnie razem z 7. Eskadrą Myśliwską dokonywała nalotów bombowo-szturmowych.

Straty poniesione w ludziach i sprzęcie zmieniły charakter jednostki, która przestała być „ciężką” eskadrą bombardującą. W Uściługu, pod dowództwem por. pil. Franciszka Wiedena, jednostka pełniła rolę eskadry wywiadowczej pracującej na korzyść 7. Eskadry. Stamtąd odeszła do Korczowa pod Sokalem, gdzie nastąpiło oddzielenie od 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki i przydział do II. Dywizjonu Lotniczego przy 3. Armii, wraz z kolejną zmianą miejsca postoju. Tym razem było to lotnisko Motycz pod Lublinem. Z uwagi na niedobory w ludziach i sprzęcie oraz epidemię czerwonki eskadrę odesłano do Dęblina jako rezerwę Naczelnego Dowództwa. Po uzupełnieniu braków, 4 października 1920 roku, eskadrę ponownie skierowano na front – do Tarnopola. Zadaniem jednostki pozostały nadal wyprawy bombowe przeciw kawalerii Budionnego oraz głębokie rozpoznanie.

Rozejm zastał 21. Eskadrę w Tarnopolu. W styczniu 1921 roku została ona wchłonięta przez 14. Eskadrę Wywiadowczą i weszła w skład 2. Pułku Lotniczego w Krakowie.