Wybierz Strony

• Odniesienie do podstawy programowej (...)
• Przebieg zajęć (...)

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie:
   1. Nauczyciel, w krótkim wykładzie, przypomina najważniejsze informacje na temat powstania wielkopolskiego i jego znaczenia w procesie kształtowania granic II Rzeczpospolitej. Wskazuje na ogromne zaangażowanie społeczeństwa Wielkopolski w powstanie, które przyniosło spełnienie długo oczekiwanych nadziei na przyłączenie Wielkopolski do Polski.
   2. Nauczyciel informuje uczniów, że powstanie wielkopolskie doczekało się opracowań naukowych. Zaznacza przy tym, że niezwykle  ważne są historie pojedynczych ludzi – powstańców wielkopolskich –  bez których powstanie nie byłoby możliwe. Nauczyciel pyta uczniów o ich rodzinne historie związane z tym wydarzeniem. Wypowiedzi uczniów prowadzące do wniosku, że powstanie wielkopolskie dotyczyło zarówno ich historii rodzinnej, jak i lokalnej.
   3. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło historia rodzinna i poleca uczniom, aby dopisali źródła, dzięki którym można odtworzyć rodzinną historię (metoda burzy mózgów). Zapisy uczniów: zdjęcia, dokumenty, rodzinne pamiątki, odznaczenia, opowieść dziadków, pamiętnik, wspomnienia, listy, oznaczenia na grobach np. tabliczki informacyjne,  eksponaty zgromadzone w lokalnym muzeum. 
   4. Nauczyciel pyta uczniów o to, skąd mają wiedzę na temat historii swojej rodziny. Z wypowiedzi uczniów wynika, że wiedza na ten temat funkcjonuje przede wszystkim w formie przekazu międzypokoleniowego i najczęściej nie została spisana.
   5. Nauczyciel nawiązując do wypowiedzi uczniów zwraca uwagę na wielką rolę rodzinnej historii, której znajomość pomaga młodemu człowiekowi budować tożsamość i poczucie przynależności do wspólnoty. Podkreśla, że  warto zadbać o jej utrwalenie w formie pisemnej.
   6. Nauczyciel informuje uczniów o celu lekcji, którym będzie zdobycie umiejętności w zakresie podjęcia przez ucznia pracy badawczej na temat rodzinnej lub lokalnej historii.
2. Rozwinięcie:
   1. Badanie i przekształcanie:

• Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup i przydziela zadania:
  • Gr. I: Ustalcie listę działań, które należy podjąć w celu spisania rodzinnej historii.
  • Gr. II: Uczniowie otrzymują dowolne zdjęcie przedstawiające grupę osób w konkretnej sytuacji. Zastanówcie się, jakie informacje dotyczące zdjęcia powinny znaleźć się w jego opisie. Zaproponujecie zapis.
  • Gr. III. Zastanówcie się, jakie pytania należy zadać podczas wywiadu na temat powstania wielkopolskiego. Zapiszcie  przykładowe putania
  • Gr. IV. Sformułujcie zasady, których należy przestrzegać podczas przeprowadzania wywiadu.
  • Gr. V. Przygotowujcie pięć pytań, które posłużą do zbadania danego wydarzenia.
•  Wybrani przez  grupę  liderzy  prezentują wyniki pracy całej klasie.
• Na podstawie wyników pracy grupy pierwszej następuje wspólne ustalenie kolejności działań podczas  pracy badawczej. Zapis na tablicy:
  1. Wybór i analiza źródeł zachowanych w rodzinnym archiwum (zdjęcia, dokumenty, wspomnienia, listy, itp.).
  2.  Kontakt z instytucjami, które mogą pomóc w poszukiwaniu źródeł: lokalne muzeum, izba pamięci, kościelne archiwum (księgi metrykalne), archiwum państwowe. 
  3. Przeprowadzenie wywiadów ze świadkiem wydarzeń, a w przypadku wydarzeń odległych z osobami, które mają wiedzę na temat wydarzenia od bezpośredniego świadka. Utrwalenie wywiadu w postaci nagrania audio lub wideo. Transkrypcja wywiadów.
  4. Opracowanie źródeł. Poddanie źródeł krytyce poprzez sprawdzenie i weryfikację z innymi źródłami dotyczącymi wydarzenia oraz literaturą przedmiotu.
  5. Na podstawie zgromadzonych źródeł przygotowanie pracy dotyczącej rodzinnej historii z czasów powstania wielkopolskiego. Opatrzenie pracy zestawem źródeł, przypisami, bibliografią.

• Prezentacja wyników pracy grup jest wstępem do pracy domowej.

1. Podsumowanie
   1. Nauczyciel podsumowuje pracę grup, uzupełnia ją dodatkowymi informacjami np. przedstawia zasadę pięciu pytań dziennikarskich 5W, które mogą być pomocne podczas pracy badawczej (WHO- kto?, WHEN- kiedy?, WHY- dlaczego?, WHAT-co?, WHERE- gdzie?).
   2. Zadanie domowe:

Każda grupa z wypracowanych materiałów przygotowuje slajd do prezentacji pt. ABC pracy badawczej. Jak spisać rodzinną historię? Grupy umieszczają na slajdzie wyniki swojej pracy.

Komentarz dydaktyczny (uwagi do realizacji):

1. Temat przewidziany jest do realizacji w klasie siódmej lub ósmej po omówieniu I wojny światowej i powstania wielkopolskiego. Jest to istotne dla zrozumienia przez ucznia badającego rodzinną historię tła wydarzenia, które bada.
2.  Lekcja stanowi przygotowanie ucznia do podjęcia przez niego narracji na temat historii rodzinnej, której losy związane były z powstaniem wielkopolskim.
3. W edukacji historycznej ważne jest przedstawienie wydarzenia z perspektywy zwykłych ludzi. Dane wydarzenie pokazane przez pryzmat historii konkretnego człowieka, często bliskiego, czyni historię bardziej zrozumiałą dla ucznia. Dzięki takim działaniom dana historia zostaje zakorzeniona w konkretnym czasie, przestrzeni oraz historii konkretnej rodziny. Historia przedstawiona w ten sposób przestanie być bezimienna i  stanie się bliższa uczniom.
4. W wymiarze społecznym największą wartością pracy badawczej podjętej przez ucznia nad jego rodzinną historią jest przekaz międzypokoleniowy. Dzięki poznaniu  historii dziadków młodzi ludzie mają większy szacunek do swoich bliskich i do ich przeżyć. Uczeń, badając rodzinną historię, ma do niej stosunek emocjonalny, dzięki czemu lepiej ją zapamięta.
5. Lekcja stanowi przygotowanie do podjęcia przez ucznia narracji na temat historii rodzinnej, której losy związane były z powstaniem wielkopolskim.
6. Prace, które przygotują uczniowie na temat historii rodzinnej- uczestników powstania wielkopolskiego, warto przedstawić pozostałym uczniom w klasie. W tym celu należy zaplanować lekcję o powstaniu wielkopolskim, podczas której uczniowie będą się uczyli od siebie nawzajem prezentując losy swoich bliskich. Z prac można przygotować w szkole lub lokalnym muzeum wystawę upamiętniającą powstanie wielkopolskie w wymiarze lokalnym.
7. Materiały wypracowane przez grupy zostaną umieszczone w prezentacji multimedialnej pt. ABC pracy badawczej i będą stanowiły przewodnik dla ucznia spisującego rodzinną historię.
8. Bardzo ważne jest uzupełnienie wyników pracy grup przez nauczyciela tak, aby grupy opracowując slajdy do prezentacji zrobiły to w sposób wyczerpujący.
9. Wskazówki do zagadnień opracowanych przez grupy (uzupełnienie przez nauczyciela, w sytuacji, jeżeli nie pojawią się w prezentacji przygotowanej przez grupy):

Gr. II- analiza zdjęcia: kto jest na zdjęciu?, podanie nazwisk- jeżeli jest możliwość ich ustalenia, wskazanie dokładnie głównego bohatera- określenie miejsca na zdjęciu np. pierwszy od lewej w drugim rzędzie, określenia czasu wykonania zdjęcia oraz sytuacji w jakiej zostało wykonane. Warto zwrócić uwagę na takie szczegóły jak strój, czy nastroje osób przedstawionych na zdjęciu.

Gr. III- pytania do wywiadu: czy ktoś z naszej rodziny brał udział w powstaniu?, czy uczestniczył w walkach, jeżeli tak, to gdzie?, skąd miał broń?, jak rodzina zareagowała na jego udział w powstaniu?,  czy inne osoby z naszej rodziny włączyły się do walki o odzyskanie przez Polskę niepodległości?, czy nasz prapradziadek był w czasie II wojny represjonowany za udział w powstaniu?, jakie pamiątki pozostały po prapradziadku?, jak prapradziadek wspominał swój udział w powstaniu?

Gr. IV- zasady dotyczące przeprowadzania wywiadu: ważne jest wcześniejsze ustalenie terminu wywiadu i jego tematu, poinformowanie o tym, kto będzie przeprowadzał wywiad, zapytanie o zgodę na nagrywanie i wykonywanie zdjęć podczas wywiadu, zapewnienie przyjaznej atmosfery podczas wywiadu, z uwagą wysłuchanie odpowiedzi, nieprzerywanie wypowiedzi nawet, jeżeli będzie długa,  zapewnienie o przedstawieniu spisanego wywiadu do autoryzacji, uzyskanie zgody na jego publikację.

Gr. V- zasada pięciu pytań dziennikarskich 5W: WHO- kto?, WHEN- kiedy?, WHY- dlaczego?, WHAT-co?, WHERE- gdzie?