Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego

Kontynuatorzy pamięci dziejów Powstania Wielkopolskiego, jego tradycji i znaczenia.

Stefan Barłóg

Wybierz Strony

Wszystkie Zloty, zjazdy, spotkania szkól służą wymianie doświadczeń z pracy wychowawczej z patronem szkoły i prezentowaniu dorobku w tym zakresie. Ponadto przybliżają uczestnikom zlotów miejsca historyczne związane z Powstaniem Wielkopolskim 1918-1919 r.  i tak np. III Zlot w Poznaniu, Ławica –  tradycje związane ze zdobyciem niemieckiego lotniska i utworzeniem powstańczej eskadry lotniczej. Z kolei IV Zlot w Warszawie przybliżył uczestnikom Grób Nieznanego Żołnierza i Kwaterę oraz Pomnik poświęcony Powstańcom Wielkopolskim i Śląskim na cmentarzu powązkowskim ,  a VII Zlot we Wrześni dzieje walk dzieci wrzesińskich o polskość , Pomnik Dzieci Wrzesińskich i Marii Konopnickiej autorki Roty. Kolejny zaś VIII Zlot Lusowo-Poznań zapoznał uczestników z dziejami dowódców Powstania Wielkopolskiego – Generałami  Stanisławem Taczakiem i Józefem Dowbor Muśnickim oraz z ich mogiłami w Poznaniu i Lusowie.
Ogólnopolskie zloty stały się tradycyjną formą kontaktów między szkołami i jednostkami organizacyjnymi ZHP. Dzięki tym spotkaniom i wymianie doświadczeń nowe placówki szybko asymilują się w „rodzinie szkół” wspólnego patrona.  

W upowszechnianiu wiedzy wśród młodzieży o Powstaniu Wielkopolskim ważną role odgrywają wszelkie konkursy, wycieczki i rajdy szlakami Powstania Wielkopolskiego, wystawy oraz inscenizacje – tzw. rekonstrukcje historyczne. Spośród wielu konkurów organizowanych przez jednostki organizacyjne Towarzystwa dużym zainteresowaniem cieszyły się, między innymi takie konkursy Zarządu

Głównego TPPW jak:
– konkurs na stronę internetową o patronie szkoły  „ Powstańcy Wielkopolscy”.
– Konkurs literacki na wiersz i opowiadanie o Powstaniu Wielkopolskim, któremu patronował Gerard Górnicki, znany poznański literat.
– Konkurs filmowy dla młodzieży i nauczycieli „Z kamerą po miejscach pamięci Powstania Wielkopolskiego”.

W 2007 roku zorganizowany został przez Zarząd Główny TPPW przy współudziale Kuratorium Oświaty i Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu, po raz pierwszy konkurs internetowy dotyczący wiedzy i miejsc pamięci o Powstaniu Wielkopolskim. W konkursie uczestniczyło (zalogowało się)  przeszło 2000 uczniów wszystkich typów szkół. Nie wszyscy jednak wytrwali do końca. 

Kolejnymi Konkursami internetowymi Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 były: Konkurs pt. „Barwy i broń żołnierzy Powstania Wielkopolskiego”, oraz Konkurs pt. „ Żołnierze Wielkopolscy” zorganizowane  wspólnie z Wielkopolskim Muzeum Wojskowym.

Ponadto Konkurs pt. „Jesteśmy tacy jak Oni” zorganizowany pod patronatem Ministra Edukacji Narodowej adresowany do samorządów uczniowskich. Jego celem było odniesienie do wartości, które przyświecały uczestnikom walk powstańczych, dokonanie porównań patriotyzmu lat minionych, do współczesnego.

Popularne były również konkursy plastyczne organizowane w zasadzie przez wszystkie jednostki organizacyjne TPPW i szkoły noszące imiona Powstańców Wielkopolskich. Na szczególne wyróżnienie zasługują konkursy plastyczne organizowane przez Zarząd Kujawsko-Pomorski oraz Ogólnopolski Konkurs Plastyczny Powstanie Wielkopolskie oczyma dziecka „.

Wspomnieć także należy, że każdy konkurs organizowany przez Zarząd Główny TPPW ma swego patrona na przykład:
– Konkursy literackie im. Romana Wilkanowicza Powstańca Wielkopolskiego, poety, dziennikarza i satyryka.
– Konkursy Plastyczne im. Leona Prauzińskiego Powstańca Wielkopolskiego, malarza i ilustratora.

W podsumowaniu tego konkursu tradycyjnie uczestniczą przedstawiciele rodziny L. Prauzińskiego.

Atrakcyjną formą dla młodzieży i to o dużych walorach edukacyjnych i wychowawczych są wycieczki oraz szeroko rozumiana turystyka.  Te formy popularyzowania dziejów Powstania Wielkopolskiego TPPW realizuje wspólnie z PTTK, z którym zawarł umowę o współpracy. 

Nadto przy Poznańskim Oddziale Pilotów PTTK istnieje Koło naszego Towarzystwa.

Dużą inicjatywę w tej dziedzinie przejawiają Oddziały Kujawsko-Pomorskie i Lubuskie.

Ciekawą inicjatywę realizuje Koło TPPW w Sulechowie organizując cykle wycieczek i rajdów historyczno-edukacyjnych, inspirując swoim przykładem pozostałe Koła i szkoły.

Są między innymi rajdy tematyczne, piesze i rowerowe szlakami działań powstańczych przebiegające przez Babimost, Kargową i Nowe Kramsko. Organizatorami wędrówek o różnym charakterze w województwie Kujawsko-Pomorskim są Koła w: Brzozie, Inowrocławiu, Nakle, Pakości, Rynarzewie i Złotnikach Kujawskich .

W Wielkopolsce natomiast szczególnym organizatorem jest Koło we Wronach – inicjator maratonu „Śladami Powstania Wielkopolskiego dla szkół Wronek i gmin ościennych. Znaczny dorobek w tym zakresie ma również Nowy Tomyśl i Rogoźno Wlkp.

Popularyzowaniu historii Powstania Wielkopolskiego służą także wystawy zwłaszcza powszechnie organizowane w szkołach im. Powstańców Wielkopolskich, często prezentujące materiały i eksponaty pozyskane w czasie wędrówek od rodzin uczestników Powstania Wielkopolskiego  oraz prace z różnych konkursów na temat Powstania.

Spośród wielu innych inicjatyw Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego nie można pominąć:
– przyznania pośmiertnie na wniosek Zarządu Głównego TPPW, przez Prezydenta RP Krzyży Wielkich Odrodzenia Polski dowódcom Powstania Wielkopolskiego – generałom Stanisławowi Taczakowi  oraz Józefowi Dowbor Muśnickiemu. Symbolicznego wręczenia odznaczeń dokonano w czasie uroczystych obchodów 80.rocznicy Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu. Odznaczenia te przekazane zostały następnie przez Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego – będące depozytariuszem odznaczeń  do Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu.
– działań , wspartych przez poznaniaków, na rzecz utworzenia w Poznaniu Muzeum Powstania Wielkopolskiego  1918/1919, zakończonych efektem jego otwarcia w roku 2001, w Odwachu na Starym Rynku w Poznaniu. Zarząd Główny TPPW podpisał ponadto z dyrekcją Muzeum umowę o współpracy. Komisja Historyczna Zarządu Głównego TPPW wspólnie z Muzeum jest w poznańskim Odwachu organizatorem otwartych spotkań historycznych obejmujących swoją tematyką różnorodne aspekty wydarzeń Powstania Wielkopolskiego w poszczególnych miastach i gminach, udział w nich ludzi różnych grup społeczno-zawodowych, ciekawostki i losy uczestników czynu niepodległościowego.
– wprowadzenia do uroczystości przed Pomnikami związanymi z Powstaniem Wielkopolskim do wojskowej oprawy, również warty honorowej w mundurach powstańczych specjalnie na te okazje uszytych. Mundury powstańcze sfinansował Wojewoda Wielkopolski Włodzimierz Łęcki. Mundury zostały następnie przekazane przez ZG TPPW jednostce lotniczej WP na Ławicy, która w tym czasie tę wartę honorową przed Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich wystawiała.
– spotkań z rodzinami uczestników Powstania Wielkopolskiego, organizowanych otwartych zebrań Kół Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Cykliczne spotkania z rodzinami uczestników Powstania Wielkopolskiego  zainicjowano w Śremie, jako „Spotkania pokoleń” a  w Opalenicy, jako „Spotkania rodzin uczestników powstania”. Spotkania te, organizowane przy kawie służą wspomnieniom o pochodzących z danych rodzin powstańcach, prezentowanym na forum różnymi formami (opowiadanie, zdjęcia, dokumenty, książki, filmy itp.). Obejmują one również wspólne śpiewanie piosenek powstańczych, patriotycznych, część artystyczną w wykonaniu młodzieży szkolnej i – cenione przez wszystkich – rozmowy towarzyskie dotyczące naszej rodzinnej historii. Spotkania z rodzinami uczestników powstania rozpowszechniły się , są organizowane przez Koła TPPW w wielu środowiskach i uczestniczą w nich często przedstawiciele  lokalnych władz samorządowych.

Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego za swoją działalność patriotyczną, popularyzującą dzieje wielkopolskiego zrywu niepodległościowego zostało wyróżnione między innymi:

– otrzymanym sztandarem organizacyjnym, ufundowanym przez społeczeństwo poznańskie,
– Odznaką Honorową „Za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego” nadaną przez Wielkopolski Urząd Marszałkowski (2009 r.). Wspomnieć należy także, że wcześniej powyższą Odznaką uhonorowano sześciu ostatnich, żyjących powstańców wielkopolskich. Wręczenie nastąpiło w czasie obchodów 80. rocznicy Powstania Wielkopolskiego,  otrzymali je, jako jedni z pierwszych Wielkopolan.           
– Statuetką HIPOLITA za popularyzowanie wiedzy związanej z tradycją pracy organicznej i walką Wielkopolan o niepodległość przyznana przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego (2003 r.).
– Medalem Zasługi nadanym przez ZG Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych (1999 r.).
– Odznaką Honorową „Semper vigilant” nadana przez Zarząd Główny OSP (2013 r.).
– Medalem „Dziedzictwo Kres ów Wschodnich” za historyczne zasługi wojsk wielkopolskich  w walce o kresy wschodnie i ich udział w osadnictwie, nadany przez Stowarzyszenie Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych na Kresach Wschodnich (2017 r.). 
– otrzymanym tytułem „Zasłużony dla Poznania”  nadanym przez Radę Miasta Poznania (2018 r.).

Niezmiernie ważnym elementem działalności Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, będącym szczególnym symbolem pamięci i honorowania uczestników Powstania Wielkopolskiego, są rocznicowe obchody wybuchu Powstania Wielkopolskiego.
 
Stąd też TPPW od początku swojej działalności jest w tym zakresie nie tylko inspiratorem ale i organizatorem lub współorganizatorem uroczystości z lokalnymi władzami samorządowymi i państwowymi. Tradycyjnie już centralne uroczystości rocznicowe Powstania Wielkopolskiego odbywają się 27 grudnia w Poznaniu pod Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich. Dzień wcześniej jest natomiast inscenizacja  przyjazdu I.J. Paderewskiego do Poznania, na Dworcu Głównym w Poznaniu. Od 1998 roku zaś uroczystości rocznicowe mają też miejsce w Warszawie.
Początkowo Zarząd Główny był współorganizatorem uroczystości rocznicowych z Urzędem Miasta Poznania, od 1998 r. działa wspólnie z Wielkopolskim Urzędem Marszałkowskim.    

W podobnych relacjach odbywają się wojewódzkie uroczystości w  Bydgoszczy przed Pomnikiem – Grobem Nieznanego Powstańca oraz w Zielonej Górze przed nowym Pomnikiem Dobosza Powstania Wielkopolskiego 1918/1919.

Uroczystości powstańcze o różnym charakterze maja miejsce w Legnicy, Szczecinie, Warszawie, Gnieźnie, Kaliszu i w wielu innych miastach i gminach województwa Kujawsko-Pomorskiego, Lubuskiego i Wielkopolskiego .

Często rocznicowe obchody w miastach i gminach odbywają się w terminie wyzwolenia danej miejscowości  przez powstańców, nawiązując do przedwojennej tradycji.

Przyjęła się też zasada patronatu nad centralnymi uroczystościami w Poznaniu.

W 1993 r. obchodom rocznicowym Powstania Wielkopolskiego patronował  po raz pierwszy Minister Obrony Narodowej, admirał Piotr Kołodziejczyk. Patronem obchodów 80. i 85. rocznicy był Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. 

Podniosły charakter miały obchody 90. rocznicy Powstania Wielkopolskiego, w których udział wzięli Prezydent RP Lech Kaczyński i Premier Donald Tusk.

Ponadto w tymże samym dniu wspólnie z Wojewodą Wielkopolskim Piotrem Florkiem, przy współudziale Urzędu Marszałkowskiego odbył się wyjazd poznańskich delegacji do Warszawy., gdzie nawiązując także do tradycji przedwojennej odbyła się uroczystość przed Grobem Nieznanego Żołnierza , a w drugiej części przed Pomnikiem na Cmentarzu Powązkowskim poświęconym Powstańcom Wielkopolskim i Śląskim.

Od 2009 roku głównym organizatorem wyjazdu i uroczystości w Warszawie jest Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak przy współudziale Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. W uroczystościach warszawskich biorą też udział delegacje z Bydgoszczy i Zielonej Góry.

Wszystkie imprezy są bardzo uroczyste , o dużej wymowie patriotycznej. Dużo inicjatywy w tym zakresie , przejawiają Wielkopolski Urząd Marszałkowski , samorządy lokalne i oczywiście Koła TPPW, i coraz częściej  rodziny uczestników Powstania Wielkopolskiego. Potwierdzają oni tym samym powrót do rodzinnych korzeni i uwzględnianie w swoim współczesnym życiu tradycji i wartości minionych lat.

 

Wybierz Strony

Powiązane informacje